اول از همه اشاره کنم که در نقد و انتقاد، هم نظرات مثبت و هم نظرات منفی مطرح میشه ولی چون به صورت عامیانه نقد رو بیان نکات منفی می‌دونیم، در این مقاله هم منظور از انتقاد اشاره به نکات منفی هست.
اگر به اطرافیانمون، دوستانمون، همکارانمون، رئیسمون و کلاً افراد جامعه توجه کرده باشیم، احتمالاً متوجه شدیم که ما ایرانی‌ها زیاد انتقاد پذیر نیستیم.
انگار زیاد در فرهنگمون، نقد و نقدپذیری مورد توجه و پرورش نبوده.
تا حالا فکر کردین علتش چیه؟
علتش می‌تونه یه معادله باشه. معادله‌ای که از بچگی تو ذهنمون به وجود اومده و حک شده:
«اشتباه کردن = آدم بدی بودن»
خب واضح و طبیعیه که هیچ‌کس نمی‌خواد آدم بدی باشه. ما انسان‌ها برای بقای زندگی‌مون از بچگی تا زمان مرگ، به ارتباط نیاز داریم.
نیاز به بودن و زندگی کردن در کنار آدم‌ها؛ و «بد بودن» می‌تونه این ارتباط با دیگران رو تهدید کنه.
پس طبیعیه که برای آدم بدی نبودن، نمی‌خواییم بپذیریم اشتباهی کردیم و به تبع اون، انتقاد دیگران رو در مورد اشتباهمون بشنویم.
به نظرتون چیکار میشه کرد؟
مهم‌ترین و اصلی‌ترین راهمون اینه که این معادله رو به هم بزنیم؛ یعنی دیگه اشتباه کردن این معنی رو نمی‌ده که من آدم بدی هستم.
وقتی اشتباهی کردم و مورد انتقاد قرار گرفتم، احساس نکنم بد هستم و دیگران می‌خوان منو ترک و طرد کنن.
بعد از اینکه معادلۀ تثبیت شدۀ تو ذهنمون رو تغییر دادیم، باید به دو نکتۀ مهم توجه داشته باشیم که خودمون در نقد کردن رعایت کنیم:
۱. حواسمون به مدل انتقاد کردن‌مون باشه.
شیوه و مدل انتقاد کردن نباید جوری باشه که طرف مقابل احساس کنه تحقیر شده، ترک شده یا آدم بدی هست.
یعنی انتقادمون به رفتار باشه، نه کل شخصیت یک فرد.
۲. ممکنه هر انتقادی چه با لحن آروم و چه تند ما رو به هم بریزه.
قبل از اینکه عکس العمل نشون بدیم، ببینیم در ما چه اتفاقی افتاده و چی شده که انقدر نسبت به نقد شدن حساس شدیم.
یا شاید نسبت به نقد شدن توسط اون آدم خاص، یا اون جایگاه خاص حساس شدیم. اول اینو بررسی کنیم و حلش کنیم و بعد از اون می تونیم به آرامی با انتقاد روبرو بشیم و اطلاعات بیشتر و جزئی تری درباره رفتارمون از منتقد بپرسیم.
در برابر انتقاد دیگران چه واکنشی داشته باشیم؟
انگار اولین واکنش ناهشیارانۀ ما آدم‌ها در برابر انتقاد دفاع از خودمون هست.
دفاعی به خاطر همون احساس نگرانی و ترس از طرد و تحقیر شدن در ذهنمون اما این اولین واکنش شاید بدترین واکنش باشه.
چون دقیقاً به روابطمون لطمه می‌زنه. پس اولین قدم در برخورد با انتقاد اینه که این رفتار رو که با هدف دفاع از خود هست، به حداقل برسونیم.
برای یک برخورد سازنده و مؤثر در برابر انتقاد:
۱. باید بین واقعیتِ رفتار و قضاوت‌ها و تعیین تکلیف کردن‌های سلیقه‌ای دربارۀ رفتارمون تمایز قائل بشیم.
۲. حتی اگر انتقاد لحن بدی داشت، لازم نیست نسبت به هر انتقادی عکس العمل نشون بدیم و به هم بریزیم. می‌تونیم به آرامی باهاش روبه‌رو بشیم و اطلاعات بیشتر و جزئی‌تری دربارۀ رفتارمون از منتقد بپرسیم. در واقع بدون ناراحتی و موضع گیری، از منتقد بخوایم برامون بیشتر توضیح بده. با این واکنش، هم به عمق انتقاد پی می‌بریم و هم به منتقد نشون می‌دیم که از انتقادش ناراحت و دلگیر نشدیم.
۳. توجه کنیم که معمولاً در انتقادها، هم واقعیت وجود داره، هم گاهی سلیقه‌های شخصی. توجه ما باید معطوف به واقعیت باشه تا بپذیریمش و با آرامش و به صورت سازنده باهاش برخورد کنیم.
همۀ ما آدم‌ها ممکنه در طول زندگی‌مون، اشتباهات زیادی کرده باشیم.
اشتباهاتی که گاهی خودمون متوجهش شدیم و گاهی هم دیگران متوجهش شدن.
به یک نکتۀ مهم توجه داشته باشیم که حجم زیادی از وقت ما به تعامل با دیگران می‌گذره و مهمه که یک سری از نکات و مهارت‌های لازم برای یک ارتباط خوب و سالم رو بلد باشیم.
مهارت انتقاد کردن و نقدپذیر بودن از جمله مهارت‌هایی هست که برای حفظ رابطه‌هامون مفید هست.
فیلم مصاحبه تلویزیونی در مورد وسواس فکری
